Bộ trang phục của nữ DT Dao đỏ gồm có:
1) Áo - Luy
2) Yếm - Cà phống
3) Khăn (Mũ)
4) Quần - Hấu
5) Xà cạp - Luy phanh
6) Thắt lưng - Luy xin
(1) Mũ (Búi chay) D: 35cm; R: 8cm gồm 2 lớp mũ được làm bằng vải phin màu đỏ, gồm có 36 chùm tua màu: đỏ, vàng, xanh, tím..
- Đầu các chùm tua được đính 4 hạt cườm màu vàng và đen. Phía mép ngoài của mũ được viền bằng 1 đường vải trắng chiều ngang 0,5cm.
- Phía bên trong được thêu viền 2 đường kẻ song song chỉ màu đen - trắng rất cầu kỳ.
- Trước đây phụ nữ DT Dao đỏ có tục xin đầu và đội cẩu thì mũ được đội kiểu vắt qua cẩu (bằng nhôm), thì phía mũ có 13 đôi tua được đội về đằng trước và phía có 5 đôi tua vắt về phía sau cầu.
- Hiện nay phụ nữ DT Dao không sơn đầu như trước do vậy họ đội mũ này thường ngày vào lúc đi nương, đi chợ, đi chơi...
(2) Yếm (cà phống) được làm bằng vải đen nhuộm chàm.
- Phần cổ cắt hình bán nguyệt vừa ôm lấy cổ, phần này được trang trí cầu kỳ. Bên trong cũng đính 1 lớp kim loại màu trắng hình hạt cườm. Tiếp theo là lớp bông len màu đỏ làm chủ đạo có đan xen màu xanh (da trời, xanh lá mạ, xanh chàm).
- Ở 2/3 phía trên của Yếm có thêu nhiều loại hoa văn hình rích rắc, hình đầu chó cách điệu với các màu nhã nhặn như màu tím, xanh, nâu. Phía ngoài cùng có viền màu đỏ.
- Yếm có tác dụng che kín phần cổ và ngực áo, yếm còn là nơi thể hiện những hoa văn cầu kỳ do người phụ nữ dân tộc Dao thể hiện.
(3) Áo (luy) được làm bằng vải chàm địa phương
- D: 95cm; Tay dài: 50cm; Thêu hoa văn hình con chó, cây thông, hình rích rắc. Màu sắc chủ đạo nhất là màu xanh, tím và nâu, các quả bông trang trí cơ bản là màu đỏ, xanh tím, vàng. Áo được trang trí rất cầu kỳ bằng các quả bông len nhiều màu.
- Áo được cấu tạo bằng 2 phần cơ bản đó là phần thân áo và phần tà áo, Tay áo, Thân áo: Dài 50cm; Ngang ngực rộng 90cm không trang trí cầu kỳ, cơ bản trang trí ở phần cổ áo. Hai tà xéo vào nhau, Tà, Thân và Cổ áo được trang trí bằng đường viền đỏ, trắng chạy song song. Tiếp đó là đường chỉ thêu màu xanh và tím nâu. Hai bên cổ được đính đồng tiền bạc, mỗi bên có 11 đồng. Tiếp theo là đường bông len chạy dài quanh cổ áo dài 1,1m. Có màu đỏ làm chủ đạo, có đan xen màu xanh, vàng.
- Kỹ thuật thêu áo của phụ nữ DT Dao rất cầu kỳ, các cô gái mới lớn từ 11 - 12 tuổi đã được mẹ và bà dạy thêu. Đến khi 14 - 15 tuổi là biết tự thêu cho mình bộ trang phục để mặc ngày cưới. Hầu hết phụ nữ DT Dao đều biết thêu, đây là một tiêu chí để người con trai chọn vợ. Đó cũng là tiêu chí để đánh giá sự khéo tay hay làm, sự đảm đang của người phụ nữ dân tộc Dao. Khi thêu chị em thêu mặt trái của vải, việc thêu do đếm sợi và tưởng tượng ra chứ không vẽ hình trên vải như việc thêu của phụ nữ dân tộc Kinh. Phụ nữ DT Dao chọn chỉ màu xanh, tím và nâu để thêu trên vải đen do vậy màu sắc rất nền nã nhằm tôn màu đỏ của viền bông và các bông hoa màu trên ve áo.
- Phía sau cổ áo được đính 19 quả bông len màu đỏ là chủ yếu, sau đó đến màu xanh và vàng. Họ quan niệm rằng màu sắc tinh túy được đọng ở cổ sau của áo, như linh hồn của người phụ nữ được trú ngụ ở đó. Do vậy nếu nhìn phần cổ này có bao nhiêu màu sắc thì chắc chắn trên đó có bấy nhiêu màu quả bông. Phía lưng áo được đính 1 mảnh vải D 30cm; R 7cm. Trên đó thể hiện 18 bông hoa đủ màu làm tôn nét đẹp của phần thân người phụ nữ.
- Tà áo được chia làm 2 phần:
+ Phần trước gồm 2 mảnh: D 45cm; R 11cm;
+ Phần sau gồm 1 mảnh vải đính liền thân D 50cm; Rộng 27cm. Phần tà này là 1 thảm hoa văn cầu kỳ nhiều màu sắc gồm 81 bông hoa. Khi mặc áo,tà áo khoe sắc màu rực tỡ từ phía sau. Mỗi tà áo trước được trang trí 21 quả bông, phần này không thêu hoa văn trang trí đường viền. Theo mô típ đỏ trắng đỏ. Khi ặc áo 2 tà trước chồng lên nhau, khi ngồi thì tà áo có tác dụng như dải yếm che phía trước thể hiện sự kín đáo của phụ nữ.
- Tay áo: được trang trí 3 phần chính mỗi phần gồm nhiều đường thêu với đủ màu sắc và típ hoa văn như phần thân.
(4) Quần được làm bằng vải bông nhuộm chàm may sát thân. Đặc biệt quần không được dài qua đầu gối. D 55cm; Ống 19cm; Cạp là 1 mảnh vải đính nối với thân quần. Quần được thêu 9 vành hoa văn cơ bản. Quần may theo lối chân què của DT Kinh.
(5) Thắt lưng: Dài 3m; Rộng vừa 1 khổ vải, sau đó gấp làm 4 có đính 36 chùm bông len. Thắt lưng có tác dụng quấn chặt để giữ quần và tạo phần eo cho phụ nữ được gọn gàng.
(6) Xà cạp: gồm 02 cái có hình tam giác, trang trí quả bông cầu kỳ.
Hiện nay phụ nữ DT Dao chỉ mặc trang phục này vào ngày cưới, lễ tết. Đặc biệt khi qua đời ai cũng phải có 1 bộ thì tổ tiên mới nhận về trời.
|
