Cối xay là vật dụng gắn với đời sống của dân tộc Mông ở Sơn La
Để tạo ra chất lượng bột ngô có chất lượng mịn để làm lương thực sử dụng trong bữa ăn thay cho cơm, người HMong đã biết sử dụng cối xay do họ tự đục đá để chế tác ra chiếc cối xay, chiếc cối rất thuận tiện cho người xay ở thế đứng, dùng lực của 2 cánh tay và toàn thân để đẩy và xoay.
- Nguồn gốc, chế tác: Để tạo được cối xay ngô người đàn ông dân tộc Hmong phải mất ít nhất một tháng trời.
- Cối làm bằng đá (dê) đường kính 0.45m, đục bằng thủ công có thể mất 1 tuần đến 10 ngày mới xong.
- Máng (đang dê) dài 1.19m rộng 0.7m làm bằng loại gỗ chắc có độ bền lớn vì tính năng sử dụng lâu dài. Đây là bộ phận được hứng ở bên dưới không cho ngô chảy xuống cột. Dài cột (dề dê) 1.14m rộng tay quay dài 2.16m được treo bởi một sợi dây bền chắc có thể chuyển động trong khuôn khổ khi quay còn một đầu của tay quay được gắn cài với mặt trên của cối đá.
- Dân tộc hmong sử dụng cối hàng ngày để say ngô tạo ra bột mịn để chế biến món lương thực. Mèn mén sử dụng trong bữa ăn thay cho cơm vì tập quán này có từ lâu đời. Ngày nay có một số nơi đã bỏ không ăn mèn mén nữa. Mà cối chỉ dùng xay bột làm bánh ngày tết. vì xay bằng máy điện thì độ mịn ko cao.
Hiện vật không liên quan đến lễ giáo, tôn giáo.
Ý nghía tâm linh:
Người Hmong cũng chọn ngày t ốt để khởi công làm dựng cối vì đây là vấn đề liên quan đên việc sinh sống hàng ngày. Ví như người xuôi nó liên quan đến bát ăn bát để. Cối cũng gắn liền với đời sống của đồng bào rất thiết thực hàng ngày.
Trước đây dân tộc Hmong tự tạo ra cối và máng hoàn toàn theo lối thủ công về sau khi cơ chế thị trường có thay đổi sự trao đổi hàng hóa giữa miền xuôi và miền ngược đã đáp ứng được nhu cầu dân tộc mông người mông đã mau cối của đồng bào về lắp vào máng và khung tự tạo. Để tạo ra cối xay mèn mén được đẹp hơn, thuận tiện hơn.
|
