Nghề đan lát là một trong những nghề thủ công truyền thống của các dân tộc ở vùng Tây Bắc nói chung và dân tộc Thái trắng huyện Quỳnh Nhai nói riêng. Người Thái đan lát được hết là các dụng cụ phục vụ sinh hoạt đời sống trong gia đình gồm nhiều hình dạng khác nhau. Ngoài ra các đồ vật còn được trao đổi thành hàng hóa giữa dân tộc này với dân tộc khác trong vùng.
Khả dòng đó là tên gọi của mâm đựng đồ của dân tộc Thái trắng. Mùa đông thường là mùa chặt cây bánh tẻ đem về trẻ lạt để đan đồ bởi mùa đó thường tre không bị mọt. Cây phải có ngọn không bị sâu hoặc cụt ngọn. Sau khi đan thường các đồ dùng được để lên gác bếp cho có độ bóng nên đồ dùng thường bền và ít bị mọt.
Khả dóng (mâm đựng đồ) này được dùng cho nhiều việc như:
- Phơi bông để cán tách hạt hoặc dùng để đựng bông sau khi bật để kéo sợi (lọk phải)
- Có gia đình thì để đựng đồ ăn như rau, măng hoặc thay mâm để đựng quả ăn chua.
- Nhiều gia đình thường để đựng vải vóc, kim chỉ để may vá thêu thùa... Đặc biệt mâm này thường đựng đồ để cúng vái tổ tiên trong vấn đề tâm linh có nơi lại để làm mâm cúng ma ngày gia đình có người chết (bó ngai).
Như vậy tác dụng của khả dòng rất đa dạng, do vậy mỗi gia đình người Thái trắng thường có một vài cái để sử dụng vào nhiều việc khác nhau.
Khả dóng được đan hình vuông 4 góc hơi tròn, nan nóng mốt và thưa hình chéo cánh sẻ. Đế và miệng hơi loe, đế và miệng có độ cao tương đương. Đáy ở lưng chừng giữa có 2 que vắt chéo hình dấu nhân (x), ở đáy để làm giá đỡ cho đáy chắc. Ngoài ra kích thước to hay nhỏ có thể tùy thuộc vào thiết kế của mỗi người.
Đến nay việc đan lát cũng không còn có nhiều người biết làm bởi số người biết đan không còn nhiều và đồ dùng bằng nhựa đã thay thế đồ đan lát ngày xưa nên việc đan lát không còn phổ biến nữa.
1) Khả dòng 1 có màu đen bồ hóng hình vuông 52 x 5cm, trong lòng 48 x 48, thành cao 11cm. Độ cao từ dưới thành lên đến đáy lưng chừng 7cm; 2 que vắt chéo dài x 60 x 60cm.
2) Khả dòng 2 có độ cao của thành đến miệng 13cm. Miệng loe độ cao từ chân lến đến đáy là 7cm. Trong lòng độ trũng 6cm; Khả dòng cso màu vàng cánh dán hình vuông 49 x 49cm; 2 que vắt ngang đáy hình chữ x dài 50 x 50
|
