I. TÊN GỌI
Di tích lịch sử: BIA CĂM THÙ - Km 64 thuộc tiểu khu 64 -Thị trấn Thảo Nguyên - Mộc Châu tỉnh Sơn La.
- Lịch sử tên gọi:
Trong thời kỳ bắn phá ác liệt của đế quốc Mỹ (1965 - 1968) vào Miền Bắc nước ta, sau khi chúng bị thất bại nặng nề ở chiến trường Miền Nam tỉnh Sơn La cũng là một trong những trọng điểm bị bắn phá ác liệt của đế quốc Mỹ đặc biệt có huyện Mộc Châu, bởi đây là địa bàn có vị trí then chốt hết sức quan trọng, là cửa ngõ tiến vào Tây Bắc và vùng Thượng, là một địa bàn có vị trí hết sức quan trọng về kinh tế và quốc phòng của tỉnh Sơn La và cua vùng Tây Bắc, là nơi tập chung đông dân cư nhiều dân tộc cùng sinh sống và nông trường, lâm trường lớn, các cơ sở sản xuất, chế biến công nghiệp của trung ương.
Thấy rõ Mộc Châu có vị trí quan trọng như vậy nên ngay từ đầu đế quốc Mỹ đã cho máy bay đánh phá ác liệt hòng hủy diệt sực sống và uy hiếp tinh thần đồng bào các dân tộc Mộc Châu đồng thời nhằm cắt đứt mạch máu giao thông giữa thủ đô Hà Nội với các tỉnh Tây Bắc và sang vùng Thượng Lào.
Trong hai năm 1965 - 1966 là thời điểm Mỹ ném bom ác liệt trên đất Mộc Châu đã lên tới trên 500 lần, trút hàng nghìn tấn bom đạn, gây bao tội ác với đồng bào các dân tộc Mộc Châu, chúng không chỉ diên cuồng đánh vào các trận địa quân sự chúng còn bắn phá cả các điểm đông dân cư, các công trình kinh tế, văn hóa, trường học, bệnh viện, đường xá, cầu cống tại thị trấn Mộc Châu.
Đau sót trước những thiệt hại, mất mát về người và của trong những trận bom tàn phá của đế quốc Mỹ, để khắc cốt, ghi tâm trong mỗi người dân Mộc Châu và khơi dậy lòng căm thù giặc sâu sắc, ý chí chiến đấu kiên cường của đồng bào các dân tộc Mộc Châu.
Năm 1969, Đảng bộ chính quyền và nhân dân các dân tộc thị trấn Thảo Nguyên Mộc Châu đã dựng Bia Căm Thù ở Km 64 - giữa ngã ba đường đi Sơn La - Hà Nội - Phù Yên thuộc thị trấn Thảo Nguyên - Bia có tên gọi là bia căm thù - thuộc Km 64.
II. ĐỊA ĐIỂM PHÂN BỔ DI TÍCH, ĐƯỜNG ĐI ĐẾN
Di tích Bia Căm Thù Km 64 - Thị trấn Thảo Nguyên Mộc Châu nằm cạnh trục đường quốc lộ 6 cách thị xã Sơn La 135 km, và cách địa điểm thuộc địa phận giữa Sơn La - Hòa Bình là 64 km (xuôi Hà Nội).
Di tích nằm giữa ngã ba đường đi Sơn La - Hà Nội và Phù Yên.
Mặt chính của bia quay ra đường quốc lộ 6 nên rất thuận lợi cho du khách đến thăm quan.
Du khách đến tham quan di tích chủ yếu bằng các phương tiện ôtô , xe máy, xe đạp rất thuận lợi.
III. SỰ KIỆN, NHÂN VẬT LỊCH SỬ VÀ THUỘC TÍNH CỦA DI TÍCH
Công cuộc xây dựng CNXH ở Miền Bắc đang trên đà phát triển mạnh, là hậu phương vững chắc của chiến trường Miền Nam, trong khi đó cuộc chiến đấu chống quân xâm lược Mỹ và tay sai ở Miền Nam đang giành những thắng lợi to lớn, bị thua đau đế quốc Mỹ vẫn không từ bỏ âm mưu chiếm toàn bộ nước ta, chúng đem máy bay ra bắn phá Miền Bắc, nhằm biến nước ta thành thuộc địa kiểu mới của chúng.
Ngày 5 - 8 - 1964, chúng dựng lên sự kiện vịnh Bắc Bộ để bắn phá miền Bắc nước ta. Trong tình hình cả nước có chiến tranh hội nghị Ban chấp hành TW lần thứ 12 (12 - 1965) đã họp và nêu rõ ‘Chống Mỹ cứu nước là nhiệm vụ thiêng liêng của cả dân tộc từ Bắc chí Nam”. Và đề ra nghị quyết “ Phải kịp thời chuyển hướng cả về tư tưởng lần tổ chức: chuyển hướng xây dựng kinh tế và tăng cường lực lượng quốc phòng nhằm đáp ứng yêu cầu. Bảo vệ miền Bắc chi viện cho miền Nam và xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật ban đầu cho CNXH ở Miền Bắc”.
Cả nước ta đã bước vào cuộc kháng chiến trường, trong chiến tranh phá hoại miền Bắc, tỉnh Sơn La là một trong những trọng điểm đánh phá ác liệt của đế quốc Mỹ, vì Sơn La có một vị trí chiến lược quan trọng: Là cửa ngõ bảo vệ phía Tây Bắc, là trung tâm của khu Tây Bắc, có nhiều dân tộc sinh sống, Sơn La có 250 km đường biên giới tiếp giáp với Lào, là một trong những chỗ dựa trực tiếp của cách mạng Lào.
Chính vì vậy sau khi đánh vào khu 4, qua thủ đô Hà Nội đế quốc Mỹ đã đánh thẳng lên Sơn La. Chúng đánh dồn dập có tính chất hủy diệt và cùng một lúc chúng sử dụng tổng hợp các phương thức chiến tranh như: Đánh ác liệt bằng không quân, tiến hành chiến tranh gián điệp và biệt kích khắp nơi nhằm tạo nên mọi tình trạng rối loạn về an ninh chính trị, phá hoại khối đoàn kết dân tộc, phá hoại tiềm lực về kinh tế quốc phòng của địa phương, thu hút một phần tiềm lực của Trung ương để đối phó gây trở ngại cho miền Bắc chi viện cho tiền tuyến lớn và trực tiếp ngăn chặn sự chi viện quốc tế cho cách mạng Lào.
Đặc biệt chúng thấy rõ Mộc Châu là địa bàn quan trọng về kinh tế và quốc phòng của tỉnh Sơn La và của cả vùng Tây Bắc, đế quốc Mỹ đã cho máy bay đánh phá ác liệt hòng hủy diệt sức sống và uy hiếp tinh thần đồng bào Mộc Châu đồng thời nhằm cắt đứt mạch máu giao thông giữa thủ đô Hà Nội với các tỉnh Tây Bắc.
Trong thời gian cuối năm 1965 đến năm 1966, không quân Mỹ đã trút nhiều tấn bom xuống khu vực Mộc Châu, ở địa phận ngã ba Km 64 nhằm phá hủy con đường đi Hà Nội và đi sang Nghĩa Lộ - Yên Bái và khu quân sự. Chúng còn hung bạo bắn phá cả vào điểm dân cư, các công trình kinh tế, văn hóa, trường học và bệnh viện…
Ngày 28 - 10 - 1969 Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc thị trấn Thảo Nguyên Mộc Châu đã dựng bia căm thù ở trung tâm thị trấn với nội dung:
“Đời đời khắc cốt ghi tâm mối thù không đội trời chung với giặc Mỹ xâm lược”.
Di tích này trở thành vật chứng lịch sử, đánh dấu một thời kỳ lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta.
IV. TÌNH TRẠNG BẢO QUẢN DI TÍCH
Di tích được xây dựng từ năm 1969, với chất liệu là xi măng, cát, vôi, đá và gạch, về kiến trúc khá đơn giản, do thời gian và khí hậu khắc nghiệt nên mặt bia đã bị lở, năm 1983 Bảo tàng tỉnh kết hợp với phòng văn hóa huyện Mộc Châu tu sửa lại mặt bia khắc lại chữ nên đến nay còn khoảng 90%.
Hiện nay di tích này đang bị xâm lấn, che lấp kín do những gia đình, cá nhân đến cư trú làm ăn, nên cần có ngay phương án để bảo vệ, tu sửa và phát huy tác dụng của di tích.
|
