Chõ là một vật dụng sinh hoạt chủ yếu của đồng bào Thái. Nó có mặt trong mọi gia đình người Thái. Chõ của người Thái có 2 loại: Loại để đồ xôi (hảy khẩu) và chõ để nấu rau, măng (hay môi).
Hay môi là chiếc chõ nhỏ hơn hảy khẩu chuyên dùng để nấu rau măng, củ,.. hàng ngày. Người đàn ông Thái rất khéo tay để làm được hảy môi họ phải vào trong rừng chọn cây gỗ đẹp, chắc chắn và họ sẽ lấy một đoạn dài từ 60-70cm mang về dùng đục và dao nhọn đục đẽo để làm hảy môi. Thời gian làm mất từ 2-3 ngày. Hảy môi là loại sản phẩm độc đáo mang tính sáng tạo của người Thái. nó tạo ra các món ăn ngon hấp dẫn.
Cấu tạo của hiện vật: Cao 61 cm, đường kính 18 cm, đường kính lòng 15 cm.
Trong lòng chõ cách đáy khoảng 20 cm có một tấm phên nhỏ (Hủm hay) đan bằng tre dùng để đồ rau nấu.
Bên ngoài ở phần nữa trên có 2 hõm nhỏ có tác dụng làm quai chỏ (hu hay).
Cách sử dụng:
Hảy môi được đặt lên trên một nồi nước, cho rau đã rửa sạch vào và đun lên. Nhờ tác dụng của hơi nước bốc lên theo lòng chõ mà sẽ làm cho rau chín. Trong khi nấu người nấu thường xuyên lắc hảy môi để làm cho rau bên trong chín đều.
Ngoài ý nghĩa sử dụng tiện ích của nó hảy môi còn được người Thái rất coi trọng trong ý nghĩa tâm linh. Bởi họ coi hảy môi là nơi cư ngụ của ma nhà. do vậy mà hiếm khi họ cho ai hoặc cho phép mang ra khỏi nhà.
|
